by Hindistan’ın başkenti Yeni Delhi’de milyonlarca insan pazartesi günü dumanlarla kaplı bir güne uyandı. Geçtiğimiz hafta sonu yapılan Diwali kutlamaları sırasında kullanılan binlerce havai fişek sebebiyle oluşan duman tabakası, zaten hava kirliliğiyle boğuşan şehri iyice yaşanmaz hale getirdi. Bu mevsimde rüzgarların daha kuvvetsiz olması ve hava kirliliğine katkı yapan diğer etmenler de bir araya gelince şehir insan yaşamını tehdit eder hale geldi.
UNICEF tarafından hazırlanan rapora göre dünya üzerinde zehirli hava solumak zorunda kalan 2 milyar çocuğun yaklaşık üçte biri Hindistan’ın kuzeyinde ve komşu ülkelerin güney kısımlarında yaşıyor. Hava kirliliği çocuk sağlığı için daha büyük bir tehlike yaratıyor; çünkü çocuklar yetişkinlere göre iki kat daha sık nefes alıyor. Bu durum çocukların daha fazla zehirli gaz solumasına ve gelişim aşamasında ihtiyaç duydukları oksijen yerine zararlı gazları bünyelerine almasına sebep oluyor. Tüm dünyada her yıl, 5 yaşın altındaki 600 bin çocuk solunuma bağlı hastalıklar sebebiyle yaşamını yitiriyor.
Önerilenden 90 kat daha kirli
Delhi’de yaşayan çocukların üçte birinin de hava kirliliğine bağlı olarak akciğer fonksiyon yetersizliği ve solunum rahatsızlıkları yaşadığı belirtiliyor. Dünya Sağlık Örgütü tarafından, akciğerlere zarar verdiği bilinen PM 2.5 adlı maddenin solunan havada metreküp başına 10 mikrogramı geçmemesi gerektiği belirtiliyor. Yeni Delhi’de ise bu pazartesi günü ölçülen rakam metreküp başına 900 mikrogramdan fazlaydı. Yani önerilen değerden 90 kat daha fazla.
Önümüzdeki günlerde de bu sorunun çözülebileceği düşünülmüyor çünkü kış ayları ile birlikte pek çok kişi ısınmak amacıyla çöpleri ateşe veriyor. Çıkan zehirli gazlar da şehrin havasına karışıyor. Ayrıca Punjab ve Haryana bölgelerindeki tarım arazilerinde kalan artıkların da yakılması kirli havaya katkıda bulunuyor. Yetkililer herhangi bir kalp ve solunum problemi bulunan kişilerin, yaşlıların ve çocukların mecbur kalmadıkça sokağa çıkmaması gerektiğini belirtiyor.
Çözüm arayışları
Geçtiğimiz dönemde şehrin havasını düzeltmek için ağır vasıtaların şehre girmesi engellendi, vatandaşların karbon salınımı daha az olan yeni araçları kullanması zorunlu kılındı ve bazı deneysel düzenlemelerle trafikteki araç sayısının azaltılması hedeflendi. Ancak inşaatlardan havaya yayılan tozlar ve yemek pişirmede kullanılan odun ya da kerosenden çıkan dumanlar için bir çözüm üretilmiş değil.
Geçtiğimiz hafta şehirde ‘Change the Air’ (Havayı Değiştir) adlı bir uygulama kullanıma sunuldu. Vatandaşlardan yasa dışı kirlilik kaynaklarını, parklarda çöp ve yaprak yakanları, toz yayılımını kontrol etmeyen inşaat çalışanlarını fotoğraflı kanıtlarla birlikte yetkililere ihbar etmeleri istendi.
Phys, Dünya Halleri
