by Son zamanlarda düzmece haberler o kadar ayrıntılı bir şekilde hazırlanıp dağılabiliyor ki en aklı selim, en zeki olanlar dahi bunlara inanabiliyor.
Hem de daha zeki olanların bu gibi haberlere inanmaya daha yatkın olduğuna değin araştırma neticeleri var. Çünkü zeki insanlar, haberlerdeki eksiklikleri de kendi zihin güçleri ile mantıklı nedenlere bağlayarak haberi olduğundan daha inanılır kılıyor.
‘BİLİMLE ALAKALI YALAN HABERLERDE, BEYİN RÖNTGENİ GÖRSELİ BULUNMASI İNANILIRLIĞI ARTIRIYOR’
Araştırmalarda, bu gibi testlerde düşünmeden cevap verip düşük skorlar alan kişilerin yalan haberlere de daha çok inandığı görüldü. Fakat tek suç onların değil. Yalan haberler son zamanlarda çok büyük özenle ve bu gibi eksiklikleri hedef alacak şekilde hazırlanıyor. Haberlere görsel ilave etmesi okuyucunun haberi gözünde canlandırmasını kolaylaştırarak inanılırlığı artırıyor. Bilimle alakalı yalan haberlerde beyin röntgeni görseli bulunmasının inanılırlığı artırdığı belirtiliyor.
‘OKUYUCU AYNI YALAN HABERİ DAİMİ VE DEĞİŞİK KAYNAKLARDAN DUYUNCA BİR MÜDDET SONRA DOĞRU OLDUĞUNA KANI GETİRİYOR’
Yalan haberleri yaymanın en başarılı yolu ise daimi tekrar edilmesi. Okuyucu aynı yalan haberi sürekli ve değişik kaynaklardan duyunca bir müddet sonra doğru olduğuna kanı getiriyor.
POLİTİK GÖRÜŞE UYGUN YALAN HABERLERE DAHA ÇOK İNANILIYOR
En çok inanılan yalan haberlerin başında, insanların politik görüşlerini destekleyen haberler geliyor. Fanatik bir seçmen, rakip partiden biri hakkındaki asılsız iddialara inanmaya hazır halde oluyor. Bu da iddiaların çok fazla sorgulanmadan kabul görmesi mananına geliyor. Hele ki bu iddialar kendi güvendiği haber kaynakları ve otorite figürleri tarafından dağılıyorsa çoğu kez inceleme gereği de duymuyor.
‘YALAN HABERE İNANAN KİŞİYİ KANITLARLA İKNA ETMEYE ÇALIŞMAK GEÇERLİ BİR YOL DEĞİL’
Bu gibi vaziyetlerle karşılaşmış ve yalan habere inanan kişiyi kanıtlarla ikna etmeye çalışmış olabilirsiniz. Fakat bu geçerli bir metot değil. Daha önceki AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ Başkanı Barack Obama’nın AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ’de doğmadığı ve Müslüman olduğu gibi iddialar defaatle çürütülmesine karşın ülkede bunlara inanan insanlar hala var. Üstelik bu insanlar ne kadar zekiyse, yanlış inanışlarını değiştirmek de o kadar zorlaşıyor.
ÇÖZÜM BENZER STRATEJİLERİ GÖSTERMEK
Neyse ki bu vaziyeti değiştirmenin bir yolu var. Uzmanlar, ‘aşılama’ ismini verdikleri bir metodun yalan haberlere kuşkuyla bakmayı sağladığını gördü. George Mason Üniversitesi’nden John Cook ve Bristol Üniversitesi’nden Stephan Lewandowsky, abuhava farklığına inanmayan kişilerle bir çalışma yürüttü. Bu kişilerin, bilimciler arasında abuhava farklığına karşı kuşkuyla yaklaşan geniş bir kitle olduğuna konusunda yanlış bir algısı vardı. Bu algı yayımlanan sahte imza kampanyaları ile desteklenmişti.
Dünyahalleri, The Guardian, Nayn
