by “Oh! Hayat sana güzel!” Genelde bu cümle, sanki hayatın sillesini yemiş, sizden daha kötü durumda olan biri tarafından söylenmiş gibi geliyor kulağa ama biliyoruz ki gerçek hayatta maddi, manevi sizinle aynı durumda olan kişi bile bunu söyleyebiliyor. Oysaki ona bu cümleyi dedirten, kendisinin hayatı için atması gereken adımı atmaması da olabilir. İlginçtir ki bu cümleyi artık sosyal medyadaki her fotoğrafın altında görebiliyoruz. Peki, Facebook’ta hayat size mi, yoksa o fotoğrafı paylaşana mı güzel?
ABD’de yapılan ve farklı bölümlerde okuyan yaklaşık 400 üniversite öğrencisinin katıldığı bir çalışmada, öğrencilere ne kadar süre ve ne sıklıkta Facebook kullandıkları sorulmuş. Buna ek olarak Facebook’taki arkadaş sayısı ve arkadaşlarıyla görüşmelerine dair sorular da yöneltilmiş. En son bölümde ise katılımcılara şu üç cümle sunulmuş: “Herkesin benden daha güzel bir hayatı var“, “Diğer insanlar benden daha mutlu” ve “Hayat adildir”. Bu cümleleri “Kesinlikle katılıyorum” ya da “Hiç katılmıyorum” arasında değerlendirmeleri istenmiş.
Çalışmanın sonuçlarına bakıldığında, kişiler ne kadar süredir Facebook kullanıyorlarsa o kadar çok diğer insanların kendilerinden daha mutlu olduğuna inanıyorlar ve yine bu kişiler hayatın daha az adil olduğunu düşünüyor. Bunun yanında, Facebook’ta arkadaş sayısı çok olan ama o arkadaşları çok tanımayan kişiler de diğer insanların kendilerinden çok daha mutlu olduğuna inanıyor. Başka bir deyişle, insanlar Facebook’ta paylaşılan o mutlu anların paylaşımından, kişilerin hayatlarında her zaman mutlu olduğu illüzyonuna kapılıyor. İnsanları tanıdıkça ekleyen Facebook kullanıcılarıysa kendilerini diğer insanlar kadar mutlu görüyor ve hayatın adil olduğunu düşünüyor.
Peki, neden böyle? Tekabül önyargısı diyebileceğimiz ya da İngilizce “correspondence bias” denilen peşim hükümden kaynaklanıyor. Facebook’ta çok sevdiğiniz bir anı paylaşırken, insanlar sizin o anda mutlu olduğunuzdan ziyade genelde mutlu bir insan olduğunuzu düşünür; yani durumdan sizin hayatına dair genelleme yaparlar. Oysaki kişinin doğum günü fotoğrafında mutlu olması, genel olarak hayatında hep mutlu olduğu anlamına gelmez. Aynı şekilde, bir yakınını kaybettiği için yas evresinde olan ve depresif yazılar paylaşan kişi de hep mutsuz biri değildir.
Facebook’ta insanların sizden daha çok mutlu olduğunu düşünüyorsanız, sosyal hayatınızda insanlarla etkileşiminizin güçsüzleştiğini ya da hayatınızdaki güzelliklerin farkında olmadığınızı söyleyebiliriz.
Kendi ruh sağlığınız için, başkalarının sanal albümlerinde takipçi rolüne düşmeyi dengeleyin ve kendi albümlerinizde yer alabilecek mutlu anları oluşturup hayatınızdaki güzelliklerin ve yeterliliklerinizin takipçisi olmaya bakın.
psychologies.com / Ceylan Özdem, Psikolog, Michigan State Üniversitesi öğretim görevlisi
